Kościół luterański Krimulda XIII wieku	Lielstraupe Zamek	Jurmala	Sigulda	Cesis (Wenden)
Strenci

Ryga

RYGA, Stolica Łotewskiej Republiki Rygi znajduje się nad brzegiem Daugavy (Dźwina), przy jej ujściu do Zatoki Ryskiej. Podstawową cechę sylwetki Rygi stanowią trzy wysokie iglice nad linią nadbrzeża omywanego przez Daugawę - wieże kościołów św.Piotra, św.Jakuba oraz Katedry Tumskiej. Na lewej stronie panoramy rolę elementu końcowego stanowi zachowany do naszych dni zamek zakonu Liwońskiego (1330 r.). Środkowy zarys panoramy stanowią wieże kościołów Matki Boskiej Bolesnej, św. Marii Magdaleny, Anglikańskiego, św. Jana oraz Reformatorów, budynek Ryskiego Instytutu Technicznego. Zarys Vecrlgi (Starego miasta), charakteryzujący Rygę, stanowi wartość zabytkową - w 1997 roku VecrTga została wniesiona na listę Dorobku Światowej Kultury UNESCO. Dwa tysiące lat temu tereny te zamieszkiwali kursowie i libowie. W drugiej połowie XII wieku przybyli tutaj kupcy niemieccy i spodobał się im półwysep, który tworzyła wpadająca do Daugawy rzeka Riga, Było to miejsce dogodne dla utworzenia osiedla. W kronikach Henryka Łotysza, w 1198 roku po raz pierwszy została wymieniona nazwa miejsca obecnej Rygi - tutaj w walce z libami Imanta wódz (Imanta) zabija biskupa krzyżowców niemieckich Bertholda. Biskup Albert I, który zastąpił poprzedniego, w 1201 roku jako centrum swojego biskupstwa wybiera właśnie Rygę. Rok ten uważany jako data założenia miasta. Miasto szybko rozkwitało. Tutaj osiedni niemieccy rzemieślnicy i kupcy. W1209 roku w pismach po raz pierwszy wymieniono nazwę kościoła św. Piotra, w 1211 roku po za terenem pierwszego niemieckiego osiedla zostały założone podstawy obecnego Tumu, a w 1225 roku wzniesiono kościół św. Jakuba. Podstawę dobrobytu miasta stanowił handel, w XIV gs. Ryga przekształca się w ważne miasto związku miast hanzeatyckich oraz centrum rzemieślnicze. Zmieniała się władza na Łotwie, zmieniali się gospodarze Rygi - panowali tutaj nie tylko Niemcy, lecz również Duńczycy, Polacy, Szwedzi, Rosjanie. W przeciągu wieków Ryga stała się jednym z najpiękniejszych miast Europy, zwaną często Małym Paryżem. Vecriga, zazielenienia wzdłuż kanału, zespół bulwarów otaczający stare miasto (projekt architektów Johana Daniela Felsko i Otto Dlce, 1Ś56 rok), drewniana zabudowa Pardaugavy, Mezaparks, secesyjne kamieniczki, wielka ilość parków i ogrodów kształtują Rygę bardzo swoistą i ciekawą. Zaczynając od XIII - XVIII wieku, a nawet XIX w. większość mieszkańców Rygi byli prze- ważnie Niemcy i Łotysze. Tylko pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku, dominującą narodowością w Rydze stali się Łotysze. Obecnie Ryga jest wielonarodowym miastem, ilość mieszkańców w którym Waha się w granicach 800.000.

Dawna legenda głosi, że co roku z Daugawy wynurza się karzeł i pyta: Czy Ryga już została zbudowana - odpowiedź ponoć brzmi: Jeszcze nie. Bo gdyby ktoś odpowiedział, że Ryga już zbudowana, musiałaby utonąć w Daugawie, ze wszystkimi domami i kamieniami. Ryga jest jednym z najzieleńszych miast w Europie, a architekci Ryskich ogrodów Georgs Kufalts i Andrejs Zeidaks założyli podstawy kultury parków kontynentalnej Europy. W1857 roku zrujnowano wały twierdzy Ryskiej, z nich wykonano obecnie położony nad brzegiem kanału Bastejkains. Zazielenienia nad brzegiem kanału otaczającego Vecriga (Stare miasto) stały się zielonym symbolem Rygi. Wszystkie parki Rygi są postrzegane jako samodzielne dzieła sztuki, swoimi oprzątniętymi trawnikami, odpornymi na mróz, masywnymi klombami oraz wyszukanymi gatunkami drzew i krzewów.



Bastejkains lub Gliemeżnkas kalns (Basztowa góra lub góra Muszli) jak zwano na początku XIX wieku nasypane sztuczne podwyższenie z powodu dróżek w kształcie spirali, jest położone w strefie zazielenienia nadbrzeża kanału Ryskiego przy bulwarze Basteja. W XIX wieku, kiedy zrujnowano Ryskie wały obronne, Bastejkains został utworzony na miejscu bastionu Smilsu (Piaskowego). Vl 1860 roku na Basztowej górze zbudowano drewniany pawilon w kształcie świątyni, a w 1887 roku na jego miejscu wzniesiono murowaną kawiarnię, która w 40-tych latach XX wieku została zrujnowana. Już w 1898 roku u podnóża Bastejkalns urządzono sztuczne wodospady.



Pomnik Wolności znajduje się w samym centrum Rygi, został wzniesiony ze środków ofiarowanych przez naród w okresie pierwszego niepodległego państwa łotewskiego (1918 -1940), stał się dla narodu łotewskiego świadectwem miłości do ojczyzny, przejawem tęsknoty za wolnością. W drodze do odzyskanej, wolnej Łotwy, siłę swego ducha i jedność, naród przejawia zbierając się przed Pomnikiem Wolności. Pomnik Wolności był świadkiem tak tragicznych chwil, jak również najpiękniejszych chwil zwycięstwa narodu łotewskiego, jakie stanowiły deklaracja 4. maja 1990 roku o odzyskaniu niepodległości przez państwo Łotwy oraz ogłoszenie niepodległości w sierpniu 1991 roku. Pomnik Wolności wzrusza i uczula każdego, ponieważ zawiera on oddźwięk wielonarodowy, a dla Łotysza jest to święte miejsce przejawu siły ducha narodu, miejsce - zgromadzenia w czasie najważniejszych wydarzeń państwa łotewskiego. Tradycją stało się składanie wiązek kwiatów pod Pomnikiem Wolności przez absolwentów, młode pary ślubne - jest to święte miejsce, o którym Łotysz powiada, że tutaj kamień przemawia. Kamień... modli się do Boga... Na głównej powierzchni pomnika [rzeźbiarz Karlis Żale, architekta Ernests Śtalbergs, 1931-1935], wysokość którego wynosi 42,7 m, wyrzeźbiona została dedykacja Ojczyźnie i Wolności. Stworzony przez K. Żale klasyczny obelisk stanowi wybitne dzieło sztuki, którego klasyczne piękno przejawia etyczne ideały narodu łotewskiego oraz jego wiarę w przyszłość. Kompozycję pomnika tworzą umieszczone na kilku poziomach zespoły rzeźb, odzwierciedlające w symbolicznym uogólnieniu tęsknotę narodu do wolności oraz wiekowe walki przeciwko ciemięzcom. Rzeźby, urzeźbienie ukazują symboliczne dążenia i ideały (Latcplesis, Vażu ravejs (Rozrywacz oków), Latvija, Vaidelotis), wydarzenia historyczne (rok 1905, Walki przeciwko bermontowcom na Żelaznym moście). Obelisk o wysokości 19 m wieńczy 9 metrowa postać Wolności trzymająca na wyciągniętych rękach trzy złote gwiazdy, symbolizujące trzy prowincje Łotwy - Kurzeme (Kurlandia), Widzeme (Liflandia), Latgale (Łatgalia). W celu podniesienia wyrazistości zastosowana metoda polichromii stwarza dynamikę postaci i wyrazu. Postać Wolności ukazuje się z wielu miejsc widokowych, odbijający się w wodach kanału miejskiego.



Dom Czarnogłowych - najpiękniejsza budowla placu Ratuszowego. Jego lokatorami do 1939 roku byli ruchliwi i jowialni czarnogłowianie, wnoszący w towarzyskie życie Rygi świąteczny nastrój. W czerwcu 1941 roku architektoniczny zespół Domu Czarnogłowych został zburzony. W czerwcu 1996 roku rozpoczęto jego odbudowę. Obowiązki głównego wykonawcy powierzono spółce akcyjnej Restaurator. Wykonując prace budowlane tak skomplikowanego obiektu, zostały zaproszone firmy specjalistyczne, niemniej prace główne, najbardziej skomplikowane zostały wykonane przez specjalistów spółki akcyjnej Restaurators- budowniczych, modelarzy, rzeźbiarzy, cieśli, kowali, mistrzów od prac pozłacania, specjalistów od żyrandoli itd. Wyświęcenia odnowionego Domu Czarnogłowych i placu Ratuszowego dokonano dnia 9. grudnia 1999 roku, również tego dnia na placu Ratuszowym ponownie stanął 7 metrowy posąg Rolanda (rzeźbiarz August Folc) - średniowieczny symbol miasta, który na placu znajdował się od 1896 -1941 roku. Odnowiono także zespół zabudowy placu Ratuszowego i przewidziane jest odnowienie budynku Ratuszowego. Na portalu Domu Czarnogłowych znowu widnieje dawny napis: SOLLTICH EINMAL FALLEN NIEDER, SO ERBAUET MICH DOCH WIEDER ! (Gdybym niegdyś zrujnowanym miał być, wy znów musicie mnie odnowić), i drzwi jego są otwarte dla każdego. Pierwsi budowniczy z Niemiec do Rygi przybyli w 1202 roku i osiedlili się na zachód od dzisiejszych ulic Skarnju (Masarskiej) i Skunju (Stodolnej). Nowy rynek który powstał w XIV w., stanowił pierwotny zarys placu Ratuszowego. Zgromadzenie narodowe w średniowieczu podejmowało decyzje w kwestiach najważniejszych dla miasta i mieszczan, tutaj gromadziły się budynki zarządu miejskiego oraz budynki o znaczeniu społecznym. Dom Czarnogłowych (mistrz budowniczy Dietrich Kreige) w źródłach historycznych po raz pierwszy upomina się w 1334 roku, jako Nowy budynek, który zarząd miasta Rygi wzniósł dla potrzeb organizacji handlowców i rzemieślników oraz usytuował go po drugiej stronie Ratusza. Od drugiej połowy XV w. budynek ten dzierżawiła organizacja Czarnogłowych - kupców Ryskich w stanie kawalerskim. Ryska organizacja Czarnogłowych (istniała od 1416 -1939 roku) będąc bardzo silną i zamożną, powstała od bractwa Świętego Jerzego. Patronem Czarnogłowych był św. Maurycjusz, którego symbol- głowa murzyna - znajduje się w herbie organizacji. Dom Czarnogłowych został wzniesiony w średniowieczu w stylu gotyckim, jako duży budynek mieszkalny, o 27 metrowej wysokości kalenicy dachowej. Począwszy od 1713 roku budynek stał się własnością Czarnogłowych i od tej chwili pochodzi jego nazwa. Parokrotnie budynek ulegał przebudowie, niemniej zachował swoją gotycką treść. Największej przebudowy, w stylu Północnoeuropejskiego manieryzmu, dokonano w latach 1619 - 1625, kiedy przebudowano elewacja frontową, łącznie z zespołem ułożonych ławowa kamiennymi rzeźbionymi ozdobami, rzeźbami, klępami metalowymi oraz stopniem frontonu gotyckiego ozdobionym zegarem. W Domie Czarnogłowych znajdowała się sala uczt, w której umieszczono 12 ław dla: czarnogłowych, lubekijczyków, Dużej gildii, handlowców ryskich, westfalijczyków i.td.
Secesja RyskaWizerunek centrum Rygi tworzy styl secesyjny z przełomu XIX - XX wieku, ujawniający się w całej swojej wielopostaciowości. Ozdobniczy kierunek secesji najwyraźniej odzwierciedla się w kamienicach przy ulicy Alberta Elizabetes i Strelnieku, wybudowanych przez architekta Mihaila Eizenśteina. Nad linią gzymsu ustawiono postacie lwów i sfinksów, na ściennych płaszczyznach elewacji od strony ulicy umieszczono stylizowane ornamenty roślinności, maski, kolorowe cegły lub wstawki płyt ceramicznych. Wiele budynków zdobniczej secesji, architektami których byli Heinrich Schel, Karlis Felsko, Edmund fon Trompovski, wybudowano również przy ulicach Blaumapa, Terbatas, Rupniedbas. Budynki charakterystyczne dla wertykalizmu - racjonalnego kierunku secesji spotyka się przy ulicach BrMbas, Marijas oraz Certrudes (architekci Reinchold Schmeling, Wilhelm Bokslaf). Dla secesyjnego kierunku w architekturze t.zw. narodowego romantyzmu, charakterystyczne są elementy sztuki zdobnictwa stosowanego, czerpiącego swoje natchnienie w ludowej sztuce budowniczej. Pierwszymi budynkami, mającymi cechy narodowego romantyzmu, są kamienice przy ulicy Marijas 26 oraz Terbatas 15/17 - wybudowane 1905 roku przez architektów KonstantTna Pekśena i Eizena Laube. Budynki te cechuję się powściągliwie wykonaną elewacją frontową, skośnie wykonanymi górnymi kątami otworów okiennych, wizualnie nawiązujących do charakterystycznych w łotewskim budownictwie ludowym zwisających dachów. W kamienicach usytuowanych przy ulicy Brivibas, A.Ćaka, Laćpleśa oraz innych, a zaprojektowanych przez architekt Aleksandra Vanaga, w stylu narodowego romantyzmu przejawia się tendencja konsekwentnego wykorzystywania naturalnych materiałów budowlanych, włączając ornamenty ludowe, jako aktywny element kształtowania elewacji.
Zapraszamy na nasze strona o Rydze - www.orydze.info, w języku polskim!